donderdag 08 februari 2007

Gepubliceerd in Bouwdienst Magazine 

De internationale waterorganisatie ICID heeft onlangs Bouwdienst-medewerker Bart Schultz gekozen tot president.

't Is een eerbiedwaardige functie, ookal doet hij er zelf bescheiden over. De Nederlander is tevens nauw betrokken bij de organisatie van het Tweede Wereld Water Forum in maart te Den Haag. Zijn visie op het mondiale zoetwaterbeheer is dat het accent niet alleen moet liggen op het bestrijden van waterschaarste, maar ook op waterzuivering en hoogwaterbeheersing.

Een kleine demonstratie van goed waterbeheer: ‘Als je naar buiten kijkt zie je dat de slootgrond eruit gebaggerd is en keurig op de kant ligt,' zegt prof.dr.ir Bart Schultz en wijst door het raam naar de landerijen. Zijn kantoorkamer op de rand van Utrecht biedt vanaf de negende verdieping een wijds uitzicht op de A2, een bedrijvencomplex, het betreffende landbouwperceel en het Amsterdam Rijnkanaal, waar een boot moeizaam tegen de wind in vaart. In Nederland bestaan sinds de middeleeuwen duidelijke afspraken op het gebied van drainage. De waterschappen zien erop toe dat de boeren ieder najaar hun sloten schoonmaken om de waterafvoer te garanderen. Doen ze dat niet, dan groeien de slootjes dicht en staat het land onder water.

Schultz is in september in het Spaanse Granada gekozen tot president van de International Commission on Irrigation and Drainage (ICID). Het is de eerste keer in het vijftig jarig bestaan van deze organisatie dat een Nederlander het voorzitterschap verwerft. De termijn loopt tot aan het eind van het volgende internationale congres in 2002. ICID is een wereldwijde, niet-gouvermentele organisatie, die zorg draagt voor de uitwisseling van kennis en ervaring op het gebied van irrigatie en drainage. Het hoofdkantoor staat in New Delhi. Maar liefst 93 landen zijn lid, waardoor in de organisatie vrijwel alle landen vertegenwoordigd zijn die irrigatie en drainagesystemen van enige betekenis hebben.

De Nederlandse waterspecialist is onder meer geschikt bevonden voor de topfunctie wegens zijn langdurige betrokkenheid bij de organisatie. Sinds 1984 is hij Nederlands vertegenwoordiger voor ICID. In die hoedanigheid trad hij op als voorzitter van het Permanent Committee For Technical Activities en was voorzitter van de ICID-werkgroep drainage. vanzelfsprekend telde ook zijn internationaal erkende exepertise op het gebied van waterbeheer mee. Schultz is hoofd van de afdeling Milieubouw van de Bouwdienst Rijkswaterstaat en ook nog parttime hoogleraar ‘Land and Water Development’op het internationaal instituut IHE in Delft.

‘Ik vind het aardig om president te zijn van een internationale vakgenotenclub,' zegt Schultz lachend en veel te bescheiden. In zijn vakgebied is het de hoogst bereikbare functie. ‘Het geeft ons land wel uitstraling, ja. Het bevestigt ook het imago van Nederland als waterland en maakt het wat gemakkelijker om onze kennis te exporteren. Er is veel behoefte aan onze know how en ook het bedrijfsleven in de waterbouw kan wereldwijd goed zaken doen. Op deze post kan ik bovendien een duwtje in de juiste beleidsrichting geven. Ik zeg altijd: de grond ligt er en met water kan je sturen.’

Het mondiale waterverbruik heeft inderdaad behoefte aan bijsturing. De beschikbare hoeveelheid zoet water per wereldburger neemt namelijk af. Bevolkingsgroei, industralisatie en landbouw putten de voorraad zoet water uit. Negen procent van het totale zoetwatergebruik wordt aangewend voor huishoudelijk verbruik. De industrie neemt vijfentwintig procent voor haar rekening. De landbouw ten slotte is ten behoeve van irrigatie goed voor bijna zeventig procent van het zoetwatergebruik.

Dat percentage kan met een verbeterd irrigatiebeleid omlaag. In veel droge gebieden laat de toevoer van water te wensen over. Door technische en organisatorische problemen komt een overvloed van water op het land, zodat de gewassen verdrinken en de oogst verloren gaat. Ondeskundige irrigatie kan zelfs leiden tot een nationale ramp. In 1997 stond de Gele rivier in China 226 dagen droog over een afstand van 700 km. Schultz: ‘Bovenstrooms gooiden ze buitensporig veel water op de kavels met als gevolg verdamping van grote hoeveelheden water. Benedenstrooms hebben de mensen geen druppel gezien.'

Als de mensheid de waterzucht niet bijtijds onder controle krijgt, dreigt een watercrisis. Grote droogte, dorst, voedseltekort, beperking van de economische ontwikkeling en bedreiging van de volksgezondheid en het algemeen welzijn zijn dan onvermijdelijk. Nu al treden spanningen op tussen landen over de verdeling van drinkwater. ‘Turkije bouwt op dit moment bovenstrooms zeven grote stuwdammen in de Eufraat en de Tigris ten behoeve van irrigatie. Deze maatregelen nemen behoorlijk wat water weg voor Irak,’ noemt Schultz als voorbeeld. 

De World Commission on Water ontwikkelt momenteel een wereldwijde visie op zoetwatergebruik. De commissie brengt in kaart hoe de atersituatie zal zijn in het volgende millenium. ICID is een van de internationale organisaties die een sectorvisie maakt, gericht op de voedsel- en plattelandsvoorziening. Per land wordt uitgerekend hoeveel water hiervoor aangewend kan worden uit de nationale watervoorraad. Vervolgens wordt een advies uitgebracht over het te voeren waterbeleid.

Forum 

De resultaten van de berekeningen worden maart volgend jaar gepresenteerd tijdens het Tweede Wereld Water Forum in Den Haag. Schultz is nauw betrokken bij de organisatie. Op uitnodiging van de Nederlandse regering en onder toezicht van de World Water Council, een mondiale policytank voor waterzaken, zal de megamanifestatie duizenden waterdeskundigen uit alle delen van de hele wereld trekken.

Het forum beoogt een brede maatschappelijke belangstelling te wekken voor water. Tijdens de laatste twee dagen wordt een conferentie gehouden waar regeringsleiders en ministers bijeenkomen om te discussiëren over watermanagement. De bedoeling is dat de verkregen inzichten op het gebied van waterbeheer in een actieplan komen, met behulp waarvan landen hun waterbeleid inhoud kunnen geven. Concreet betekent dit wetgeving en meer verantwoorde aanleg, beheer en planvorming van de waterontwikkelingen. Schultz: ‘We hopen dat de verantwoordelijke ministers voor waterbeheer tijdens de conferentie aangeven hoe ze de hoofdpunten uit deze 'Wereld Water Visie gaan realiseren.’

De voorspelling is dat in 2025 zestig procent van de wereldbevolking in kust- en deltagebieden woont. En dat betekent dat in de toekomst op grote schaal drainagesystemen moeten worden aangelegd. Pas al landen efficiënt omgaan met hun drainage- en irrigatiesystemen, kan sprake zijn van een goed waterbleied, vertelt Schultz. Een waterbesparing van tien procent in de landbouw lost volgens hem het probleem op van de drinkwatervoorziening. Een ander kritiek punt is dat een groot deel van de inwoners van steden als Shanghai en Djakarta in gebieden woont die gemakkelijk kunnen overstromen. Ook de waterverontreiniging is een gevaar dat voorrtdurend op de loer ligt. Ongezuiverde lozingen komen veel voor in Oost-Azië. ‘In de waterdiscussie ligt het accent teveel op het mondiale watertekort, terwijl hoogwaterbeheersing en watervervuiling minstens zo belangrijk zijn,’ oordeelt Schultz.

Zijn benoeming tot president van de ICID heeft voor de Bouwdienst indirect een positief effect, zegt het hoofd van de afdeling Milieubouw: ‘Ik ben een soort ambassadeur.’ De meeste landen hebben geen organisatie à la de Bouwdienst, die over hoogwaardige knnis beschikt. Daardoor hebben ze problemen om grote waterhuishoudkundige projecten te realiseren. De Nederlandse expertise op watergebied is bijna uniek. Niet voor niets komen mensen uit de hele wereld naar projecten zoals de Stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg kijken. ‘Juist vanwege deze praktische kennis zou het goed zijn als de Bouwdienst ook wat vaker participeert bij lange termijnstudies van de specialistische diensten op het gebied van waterbeheer in Nederland.’

Kader

Tijdens het Wereld water Forum dat plaats vindt van 17 tot 22 maart 2000 in Den Haag wordt tevens een Wereld Water Beurs georganiseerd voor het publiek. Naar verwachting komen er veertig tot vijftig duizend bezoekers. Uiteenlopende organisaties zoals overheidsinstanties, multinationals, universiteiten, individuele pioniers en de media zijn vertegenwoordigd op de manifestatie. Het programma bestaat deels uit culturele activiteiten op het gebied van water zoals een filmfestival. De presentatie van het Netherlands Water Partnership neemt een prominente plaats in. Deze organisatie heeft tot doel eeuwenoude Hollandse kennis en ervaring aan te wenden om wereldwijd efficiënt waterbeheer te promoten. Kroonprins Willem Alexander is erelid van de World Commission on Water en nauw betrokken bij het opstellen van de Wereld Water Visie.

door Jessica de Jong