Skip to main content

Vrouw

Vrouw botst keihard tegen glazen plafond

dinsdag 05 april 2011

Interview met Jessica in de Volkskrant

'Het is veel erger gesteld met de positie van de vrouw dan we dachten', zegt auteur Jessica de Jong in de Volkskrant.

En ook: 'Het beeld van een leider is nu eenmaal een man.

De achterstand van vrouwen op de arbeidsmarkt is wel degelijk het gevolg van discriminatie en achterstelling. De kans dat mannen promotie maken is drie keer zo groot als bij vrouwen. Dit verschil is maar voor eenderde te verklaren door factoren als deeltijdwerk of gebrek aan ambitie bij vrouwen. 'Het is dus veel erger getseld met de positie van vrouwen dan we dachten', concludeert Jessica de Jong (39), journaliste en auteur van Vrouwen zijn gelijk aan mannen -behalve in de directiekamer. De Jong verzet zich tegen de populaire stelling dat vrouwen te weinig ambitie zouden hebben om hogerop te komen. Uit haar boek blijkt dat er aantoonbare verschillen zijn tussen de beloning en promotiekansen van mannen en vrouwen. Die zijn maar gedeeltelijk te verklaren door gebrek aan ambitie of het fenomeen deeltijdwerk. Volgens De Jong achtervolgt -onbewuste- discriminatie vrouwen hun hele carrière. 'Gemiddeld maak je een keer of vijf een stap in je carrière. Als je bij elke benoeming één voruw afvalt, blijven er aan het eind van de rit -de top- maar weining vrouwen over.'

Wisten we dit eigenlijk niet al?

‘De achterstandspositie van vrouwen wordt tegenwoordig vooral op het bordje van vrouwen geschoven. Ze zouden niet ambitieus genoeg zijn en in deeltijd werken. Journaliste Marike Stellinga bevestigde dit beeld onlangs in haar boek De mythe van het glazen plafond (2009). Dat prikkelde mij. Hoe komt ze tot die conclusie? Is er niet veel meer aan de hand? Ik realiseerde me dat in Nederland wel onderzoek is gedaan naar inkomensverschillen, maar dat er nooit langdurig is gekeken naar de verschillen in promotiekansen tussen vrouwen en mannen.’

Uit uw boek blijkt dat vrouwen wel worden achtergesteld. Hoe zit dat?

‘Het is bekend dat vrouwen minder betaald worden dan mannen. Vaak wordt dat geweten aan deeltijdwerk, slecht onderhandelen of de keuze voor typische vrouwenberoepen zoals de zorg en het onderwijs die minder goed betalen. Maar als je al deze factoren meeweegt blijft er nog altijd een onverklaarbaar loonverschil over van 3 tot 4 procent. Jan Modaal verdient dus 1000 tot 1300 euro meer dan Jantine Modaal.

Belangrijker nog is dat uit een lopend Belgisch promotieonderzoek blijkt dat de promotiekansen van vrouwen aanzienlijk lager liggen. De Belgische promovendus Nick de Schacht ontdekte dan mannen drie keer zoveel kans hebben promotie te maken. Van de duizend mannen en duizend vrouwen maken 18 mannen promotie tegen 6 vrouwen. Dit verschil is voor eenderde te verklaren uit minder ambitie, maar de overige 8 vrouwen botsen gewoon keihard op tegen het glazen plafond.’

Het glazen plafond bestaat dus wel?

‘Nou en of. En dat geldt niet alleen voor de top. Vrouwen lopen gedurende hun hele carrière op tegen vooroordelen van mannen, waardoor ze geen stapjes hogerop komen. Het beeld van een leider is nu eenmaal een man. Mannelijke chefs denken bij voorbaat al dat een vrouw bijvoorbeeld niet meer wil werken of reizen omdat ze kinderen heeft. Of ze willen gewoon geen vrouw boven zich. Die vooroordelen leiden ertoe dat vrouwen hun verwachtingen naar beneden bijstellen. Dan solliciteren ze maar helemaal niet meer.’

Diversiteitsbeleid helpt niet, zo blijkt uit jouw onderzoek. Waarom niet?

‘Het is meestal te vrijblijvend. Als de grote baas van een bedrijf er niet achter staat, verliest het al snel aan betekenis. En zelfs als dat wel zo is, dan is het nog lastig om mannen in alle lagen van het bedrijf te overtuigen van het belang van diversiteit.

'Erger nog is dat in Nederland wordt onderzocht of het helpt. We weten dus niet welke vrijblijvende maatregelen zin hebben en welke niet. Vanuit het buitenalnd weten we alleen dat mentorschap en quota werken. Ik vind het onbegrijpelijk dat die kennis er niet is. Willen we het arbeidspotentieel van vrouwen niet benutten? Vinden we het niet erg dat vrouwen worden gediscrimineerd? De urgentie van dit probleem dringt maar moeilijk door.’

Dat moet veranderen?

‘Ja, ik hoop dat vrouwen weer op de barricades klimmen als ze beseffen dat er wel degelijk sprake is van discriminatie. Dat heeft effect. Het kiesrecht voor vrouwen is ook opgeeist door een kleine groep vrouwen.

'Het positieve van deze sombere conclusies is dat je wel kan sturen op discriminatie. Je kunt mannen aanspreken op hun gedrag en zorgen dat er wat verandert. Dat moet je consequent doorvoeren door de hele lijn van de organisatie.’

Moet je die verandering afdwingen met quota?

‘Ja, met zelfregulering gebeurt er niets. Je hebt druk van buiten nodig om een vliegwieleffect te bewerkstelligen. Een mentaliteitsverandering kost tijd, maar de versnelling dwing je af met quota.

Daarbij moet de focus wel komen te liggen op operationele functies. Bij quota gaat het altijd over benoemingen van commissarissen of over hoge functies bij personeelszaken. Maar daar worden de beslissingen niet genomen. Zonder ervaring op directieniveau word je nooit de hoogste baas.’

Door Carlijne Vos