Nederland kan Silicon Valley zijn

Energiebaas Jeroen de Haas (56) wil Nederland sneller duurzaam maken met praktische oplossingen voor burgers, en hij heeft haast: 'De opwarming van de aarde betekent op termijn de ondergang van de mensheid' 

Energiebedrijf Eneco is koploper op het gebied van duurzame energie. Sinds 2008 steekt het Rotterdamse energiebedrijf miljoenen euro’s in windmolenparken en warmtenetwerken. Het klantenbestand bestaat uit 2,1 miljoen klanten en bedrijven. In 2008 en 2009 is Eneco door Greenpeace uitgeroepen als energieleverancier met het meest duurzame beleid in Nederland.

Bekijk dit artikel in Intermediair

'Mensen dachten dat ik ontslagen of overspannen was'

Voorafgaand aan uw derde benoeming van vier jaar heeft u drie maanden verlof gehad. Waarom?

‘Ik wilde er even tussenuit. De maanden april, mei en juni heb ik besteed aan reflectie, contemplatie, studie, reizen en familie. Ik was nog nooit alleen op vakantie geweest. Het was geweldig! Ik heb in tien dagen de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella gelopen aan de Westkust van Spanje. Ik kwam er bijna niemand tegen. Ik kreeg weer ruimte in mijn hoofd. Zo’n tijdelijke werkonderbreking is blijkbaar hoogst ongebruikelijk voor een CEO. Mensen waren bang dat ik ontslagen was en niet terug zou komen. Bij terugkomst was de focus op innovatie en strategie wel een beetje in het slob geraakt. Daar richt ik me nu op.’

Heeft u tijdens uw sabbatical opnieuw nagedacht over duurzame energie?

‘Niet bewust. Maar het bracht me wel tot het inzicht dat wij burgers moeten helpen hun energieverbruik terug te dringen en zelf duurzame energie op te wekken. Deze klantgerichte benadering betekent een extreme verandering van de energiesector. In de toekomst zitten huizen bomvol met innovatie technologie om de boodschappen te doen, het huis te beveiligen en het binnenklimaat te regelen.’
‘Ik ben trots op de nieuwe technologie
die we op de markt brengen’

Wat heeft u bereikt in acht jaar?

‘Het is leuk om koploper te zijn in groene stroom. Toen ik begon verklaarde iedereen me voor gek. Ik ben trots op de nieuwe technologie die we op de markt brengen. Neem Toon, een slimme thermosstaat die helpt te besparen en tevens dient als rookmelder. We hebben er in twee jaar tijd 170 duizend exemplaren van verkocht. Dat was driekwart jaar geleden ondenkbaar. Tijdens mijn sabbatical heb ik de Universiteit van Palo Alto bij San Francisco bezocht. Daar zijn zoveel technologische ontwikkelingen. Die kennis is ook in Nederland aanwezig. Maar dan moeten we wel om. ’

Eneco steekt 100 miljoen in energie start-ups. Riskant?

‘Kwestie van kiezen. Een aantal uitvindingen zullen succesvol zijn, de rest mislukt. We gaan gave nieuwe duurzame producten maken zoals in daken geïntegreerde zonnepanelen, oplaadsystemen voor auto’s en de opslag van warmte in woningen. Als er op termijn genoeg windmolens staan, betalen burgers geen vast maandbedrag meer voor hun energieverbruik. Als het waait, geldt een lager tarief dan als het windstil is.’
‘Vroeger was Eneco saai, nu bruist het hier’

Komen er banen bij in de duurzame sector?

‘Het project met de energie start-ups loopt storm. Het trekt veel jonge uitvinders aan. Wij hebben al honderden projecten van 10.000 euro waar we nieuwe talenten voor nodig hebben. Dat is fascinerend! We gaan naar een totaal ander type werknemer. Er is echt een revolutie gaande. Iemand moet ondernemend, initiatiefrijk en maatschappelijk betrokken zijn. Het draait niet alleen om geld verdienen. We zijn op zoek naar sociale mensen zoals psychologen die weten hoe ze het gedrag van burgers kunnen beïnvloeden. Ondernemerschap maakt het bedrijf veel leuker. Vroeger was Eneco saai, nu bruist het hier. De sfeer is veel minder hiërarchisch. Ik loop mee met jonge mensen en reageer snel. Wachten tot er een jaar later een plan is, is er niet meer bij.’

Hoe erg is het klimaatprobleem?

‘Extreem urgent. Het staat buiten kijf dat de opwarming van de aarde de mensheid op termijn vernietigt. Het klimaatprobleem is een van de grootste wereldproblemen. Maar het komt nooit op nummer een. Er is wel zorg voor inkomensongelijkheid, de gezondheidszorg en de vergrijzing, maar het klimaat hobbelt achteraan. Het besef dat er iets ernstigs aan de hand is dringt pas door als mensen er zelf last van krijgen. Tot die tijd is het moeilijk om te laten zien wat er allemaal mis kan gaan.’
‘Woonwijken moeten geschikt gemaakt worden voor zonnepanelen.’

Deelt u de zorg van directeur Marjan Minnesma van actieplatform Urgenda dat onze kinderen over 50 jaar voor grote klimaatproblemen komen te staan?

‘Ja. Als we niks doen wel. In Nederland komt het gevaar nog niet van wateroverstromingen, maar wel van droogte. We hebben nu al indirect last van vluchtelingenstromen uit Afrika. Over vijftig jaar zal die druk er nog meer zijn. Het is fantastisch wat Marjan doet. Ze gaat de barricades op, voert actie voor een schone planeet en stapt naar de rechter. Ik ben lid van Urgenda en geef haar bescheiden steun. Tot mijn verbazing heeft de rechter Marjan in het gelijk gesteld. Het kabinet gaat in hoger beroep, maar politici hebben nu wel een luisterend oor voor het sluiten van kolencentrales.’

Wordt er genoeg gedaan door overheid, bedrijfsleven en burgers?

‘Nee. Sluit de kolencentrales! De gascentrales in Nederland staan stil, omdat kolen veel goedkoper zijn. Dat is niet effectief. Sommige kolencentrales zijn splinternieuw. Bij sluiting ervan moet een eigenaar wel compensatie krijgen. Woonwijken moeten geschikt gemaakt worden voor zonnepanelen. Er moet meer subsidie komen voor windmolenparken, warmtenetten en zonneparken. Een wettelijk label voor woningisolatie kan energie besparen in oude woonwijken. Voldoet een huis niet, dan mag het niet in de verkoop. Daarnaast kan de kolenbelasting omhoog. Als een burger veel stookt, moet hij extra betalen.’

Hoe kunnen we Nederland duurzaam maken zonder het land vol te bouwen met windmolens?

‘Wind op land is hard nodig. Zet de windmolens op plekken bij elkaar waar niemand woont. Op de Afsluitdijk bijvoorbeeld. Aan het zicht kun je weinig doen. Burgers moeten dat accepteren. Ze komen soms te dichtbij. Ruim kleinere parken op en zet grotere concentraties neer. Daarnaast kunnen we zonnepanelen integreren met de daken. Ook accu’s die werken op zon groeien in populariteit. De markt voor slimmigheden in huis groeit.’

Wat verwacht u van het nieuwe klimaatverdrag in november in Parijs?

‘Ik hoop op een doorbraak. De uitstoot van CO2 is in Europa niet zo’n probleem. In Azië en de VS is dat veel erger. Het belangrijkste is dat ze alle drie op een lijn komen. Hoe langer we wachten hoe groter het probleem. Ik loop een dag mee in de klimaatmars van Minnesma naar Parijs. Marjan loopt in de maand november 512 kilometer van Utrecht naar Parijs, waar de Klimaattop plaatsvindt. Elke dag wandelt er een speciale gast mee en laat een nieuwe Milestone achter met een boodschap.’

Wie is Jeroen de Haas?

1959: Geboren in Tilburg
Opleiding: Afgestudeerd in 1984. Nederlands Recht, Universiteit van Utrecht
1996-1999: Algemeen directeur, Enercom
2000-2006: Lid Raad van Bestuur, Eneco
2006-2007: Vice-voorzitter, Eneco
2007-heden: Voorzitter Raad van Bestuur, Eneco

100 miljoen in start-ups 

Eneco investeert de komende jaren 100 miljoen euro in start-ups die innovatieve producten en diensten ontwikkelen op het gebied van duurzame energie. Dat kondigde het bedrijf in juli aan. Het bedarg dat Eneco per start-up investeert, kan uiteenlopen van enkele tienduizenden euro's, tot honderden miljoenen. Dat hangt af van de grootte van de start-up en de fase waarin het bedrijf zit. 

Schone energie

Eneco wil zo schoon mogelijke elektriciteit leveren. Dat kan met gasgestookte centrales om stoom op te wekken. Eneco beschikt over een biomassacentrale bij Delfzijl waar houtsnippers worden omgezet in elektriciteit. De opgewekte stoom wordt afgenomen door bedrijven. Eneco investeert in het Prinses Amaliapark voor de Nederlandse kust in de Noordzee, en de aanleg van warmtenetten. Sinds augustus 2011 is Eneco in België actief op de particuliere markt voor levering van elektriciteit en gas.

Auteur: Jessica de Jong