Flirten wil niet zeggen dat je recht hebt op seks

Het recht op seks krijgen jongens nog te vaak met de paplepel ingegoten. De nieuwe consentwet verandert de spelregels: zonder instemming is seks strafbaar, ook online. Jongens (en meisjes) moeten weten wat deze wet inhoudt. De gevolgen zijn groot als een sekspartner geen toestemming geeft of achteraf spijt krijgt. Zie artikel in de Volkskrant

Een serie als Adolescence, protesten in Leuven en documentaires zoals Had dan nee gezegd en Blauwe ballen leggen een pijnlijke waarheid bloot: jongens hebben te weinig oog voor wat meisjes willen. Het aantal aanrandingen en verkrachtingen blijft hoog, het aantal veroordelingen laag. In Leuven kreeg een dader een milde straf, onder meer omdat zijn toekomstperspectief ‘veelbelovend’ zou zijn. Studentes reageerden woedend.

Zelf twijfel ik of ik als tiener aangifte had gedaan, zelfs mét een consentwet. Toen mijn beste vriendin en ik als 17-jarige meisjes alleen op vakantie in Italië werden opgesloten, aangerand en geslagen in een afgelegen huis aan een meer, reageerden mijn ouders met stilte toen ik het vertelde. Ze hebben het er nooit meer over gehad. 

Ouders vinden het lastig om over seks te praten, maar die stilte werkt door. In de documentaire Had dan nee gezegd vraagt een vrouw haar ouders waarom ze niets deden toen ze was verkracht. Praten over seks is vaak ongemakkelijk.

Toch leerde ik mijn zoontje al jong dat hij zijn zusjes niet voor ‘hoer’ mocht uitschelden – iets wat mijn jeugdvriend mij regelmatig noemde. Online kreeg ik daarover reacties als: ‘Ach, onschuldig.’ Maar dat is een denkfout. Stereotiepe denkbeelden en kleinerende opmerkingen slijten langzaam in.

Respectloos gedrag dat niet wordt gecorrigeerd, groeit uit tot misbruik. Een aanrander op een racefiets die meer dan dertig vrouwen betastte in Zuid-Holland, zei vorige week na zijn arrestatie: ‘Was ik maar eerder tegen de lamp gelopen, dan had ik niet zoveel slachtoffers gemaakt.’ Ouders moeten hun zonen actief waarden en respect bijbrengen. Vaak gebeurt dat niet, en zijn jongens daarvoor afhankelijk van hun vriendenkring – net als hun vaders vroeger.

In een digitale wereld vol giftige manbeelden is dat gevaarlijk. Anti-feministische influencers als Andrew Tate verspreiden het idee dat vrouwen ondergeschikt zijn. Jongens slikken dat voor zoete koek. Op sociale media wordt deze boodschap versterkt.

Daarom moeten ouders het gesprek aangaan over dansen, flirten en afwijzing. Zeg: ‘Je hebt geen recht op seks.’ Wie wordt afgewezen, moet dat accepteren. Flirten is spel, geen strijd.

Online leren mannen hoe ze zoveel mogelijk ‘vrouwen kunnen doen’ via flirtcoaches. Maar dat is geen verleiding, dat is consumptie. Het maakt het lastiger om een ‘nee’ te accepteren. Een man die denkt dat hij seks ‘verdient’, alleen omdat hij aardig is geweest of heeft betaald voor een drankje, kan in woede ontsteken als seks uitblijft. ‘Je moet het wel afmaken’, zei een jongeman laatst tegen mij. Hij stond erop dat we gingen zoenen na samen dansen.

In Adolescence vermoordt een jongen van 13 het meisje tot wie hij zich aangetrokken voelt, na een afwijzing. Was hem ooit uitgelegd dat ‘nee’ erbij hoort? Afwijzing maakt je geen sukkel. Flirten gaat om het spel, van bloem tot bloem. En als een vrouw stopt of onaardig doet: fladder vrolijk verder.

Seks moet ook veilig zijn. Toch stijgt het aantal jongeren dat zonder bescherming vrijt. Ongewenste zwangerschappen en soa’s liggen op de loer. Als dat thuis niet wordt besproken, waar dan wel?

Wat jongens en meisjes vooral moeten leren, is dat seks prettig moet zijn. Leg een kind uit dat het geen filmpjes maakt zonder toestemming. Dat seks om wederzijds genot gaat. Dat grenzen aangeven normaal is - verbaal én non-verbaal.

Door al het nieuws vertelde ik deze week tegen mijn zoon: ‘Zegt een vrouw nee, stop dan. Dring niet aan. Let op haar lichaamstaal. Bij twijfel: stop. Vraag hoe het gaat. Als ze dronken is: breng haar naar huis.’ Ook na de seks mag je vragen of het lekker was en of ze nog iets wil.

Dat klinkt logisch, maar is het niet. In de documentaire Blauwe ballen vertelt documentairemaker Sunny Bergman over een vriend die seks afdwong ‘omdat hij anders blauwe ballen kreeg’. Stoppen mag, ook als je eerst wél wilde.

Zonder expliciete normen en waarden aan te leren over respect voor vrouwen verandert er niets – het wordt alleen erger. Ook voor veel daders is dat tragisch; ze leven met spijt maar kunnen die zelden uitspreken. Geen straf weegt op tegen oprecht berouw richting het slachtoffer. Had ik maar geleerd te luisteren naar dat stemmetje in mijn hoofd dat zei: ze wil dit niet. Jouw blik en stille lichaam waren een duidelijk ‘stop’.

Over de auteur

Jessica de Jong is schrijver en journalist.