Skip to main content

Vrouw

Vrouwen die hogerop willen, moeten rekening houden met vooroordelen

Als vrouw op zoek naar promotie moet u vooroordelen vóór zijn. ‘Wees niet te soft, maar ook niet te bitchy.’ 

Weet u uw toehoorders te overtuigen van uw leiderschapskwaliteiten als enige vrouw voor een selectiecommissie? Lukt dat ook nog als die commissie bestaat uit louter starende mannen in pak, terwijl de concurrenten allemaal mannen zijn? Zien zij het u doen? Hoe geeft u de juiste presentatie en hoe voorkomt u dat u promotiekansen verspeelt? 

Een goede voorbereiding spreekt voor zich, maar kandidaten moeten ook alert zijn op mogelijke vooroordelen, zeggen de specialisten in promotie van topvrouwen. Misverstanden over iemands kwaliteiten ontstaan als mannen en vrouwen elkaar razendsnel in hokjes plaatsen. Het is een taboe en mensen doen er lacherig over, maar vooringenomenheid bij selecties kan leiden tot verspilling van talent. 
‘Een gekleurde bril? Dat speelt niet toch?,’ zegt directeur Esther Mollema van Direction, dat leiderschapstrainingen geeft. ‘De teleurstelling is groot bij vrouwen als ik vertel hoe selecties werken. Managers en headhunters interviewen niet waardevrij. Ze stellen vragen uit de losse pols en sturen vrouwen daardoor sneller in het defensief.’
‘Wees bedacht op vooroordelen,’ zegt ook Lizzy Venekamp van Opportunity Advies, dat onder meer trainingen diversiteitsbewustzijn geeft in het bedrijfsleven. ‘Een leider? Dat is een man. Geen vrouw.’ Mollema: ‘Ervaar hoe het voelt om als onbekwaam neergezet te worden. Dat is beter dan vijftig afwijzingen.’

Schrompelknoppen

Een vrouw heeft grofweg vier 'schrompelknoppen': vooroordelen die haar al snel diskwalificeren. Dit zijn ze:  vrouwen zouden minder goed leiding geven omdat ze niet kunnen delegeren. Een werkende moeder is afgeleid door haar gezin. Een vrouw functioneert minder goed in een mannenteam bij gebrek aan teamspirit. Haar incomplete cv ten slotte is een teken van falend vakmanschap.
De geschiktheid van een vrouwelijke kandidaat wordt bij elke vraag over haar vermeende zwakke plekken minder als ze bevestigend antwoordt. Mollema: ‘Vrouwen willen graag een goed gesprek. Ze gaan te diep in op twijfels over dominantie, voltijds aanwezigheid, teamgeest en competenties, uit angst om de relatie te verbreken. Dat is wel eerlijk, maar erg naïef.’ 
Door niet terug te pakken op een overtuigende leiderschapspresentatie dwaalt het gesprek af. ‘Vrouwen verliezen hun greep op het gesprek niet alleen door hun onwetendheid over de werking van vooroordelen, maar ook door hun zoektocht naar de juiste houding,’ zegt Astrid Heumen van executive searchbureau Corporate Casting. ‘Niet te soft, maar ook niet bitchy.’ 
Deze balanceeract schakelt vrouwen sneller uit. Mollema: ‘Een vriendin werd steeds afgewezen omdat ze niet hard genoeg was, terwijl ze veel mensen had ontslagen. Wat bleek? Ze benadrukte haar soft skills in plaats van haar doortastendheid. Toen ze de volumeknop wat meer openschoof, werd ze wel aangenomen.’ Vijf tips:

Bluf

Verkoop jezelf. Benadruk je sterke punten zonder je vrouwelijkheid te verloochenen. Als je daarin te ver moet gaan pas je niet in de bedrijfscultuur. Licht overdrijven mag. Mollema: ‘Toen een opdrachtgever vroeg of ik de juiste kandidaat was, antwoorde ik: “Er is niemand die het beter kan,” waarop hij zei: “Dan zien we u graag over twee weken terug.” Ik liep met een rood hoofd naar mijn auto en voelde de adrenaline in mijn lijf, maar het was het enige juiste antwoord.’

Dwaal niet af

Laat je niet terugdrukken in je traditionele rol. ‘Praat niet mee over de zware combinatie van werk en zorg,’ zegt Heumen. ‘Jij ziet geen probleem. Punt! Op de vraag of je bereid bent om te verhuizen, knik je. Zeg niet dat je eerst overlegt met je man. Op de vraag of je jezelf ziet als manager?, antwoord je: ik heb op deze vacature gesolliciteerd, dus kan ik dat. Bewijs met een treffend voorbeeld of je in een mannenteam past. Bij twijfels over je achtergrond verwijs je naar je basiservaring. Zeg dat je graag wilt bijleren.’

Toon initiatief

Kaats de bal terug. Op de vraag of je voldoende voorbereid bent, informeer je lachend of ze zelf voldoende gekwalificeerd waren toen ze ooit begonnen. ‘Veel hooggeplaatste mannen danken hun carrière te danken aan iemand die wat in ze zag,’ zegt Mollema. Vraag de werkgever ook eens waaruit zijn ervaring bestaat met diverse teams. Dat kan ruimte scheppen. Op de vraag hoe het moet met je carrière als je kinderen krijgt, zeg je: ‘Dat vraag je toch ook niet aan een man? Of zeg: mijn afwezigheid is tijdelijk, mijn ambitie komt terug.’

Denk aan je toon

Niet bitter of zuur reageren. Hoe het is om de eerste vrouw te zijn? ‘Ja, is een unicum, maar ik doe het graag.’ Laat je hulpeloosheid niet zien. ‘Zelfrelativering en humor zijn een goed wapen tegen vooringenomenheid,’ zegt Venekamp. ‘Een bewustzijnstraining voor managers begin ik altijd met het vertellen van een eigen vooroordeel. Ik betrapte mezelf erop dat ik enorm schrok toen bleek dat voor mijn vlucht een vrouwelijke piloot verscheen. Is dat wel veilig was mijn eerste reactie. Dat breekt het ijs.’

Benoem twijfels

Vraag opheldering als een werkgever je blijft doorzagen over flexibiliteit. Waarom twijfelt hij? Is de uitleg niet goed? Welk beeld heeft hij van de ideale kandidaat? Ga daar op in, tipt Venekamp. Mollema: ‘Dat is wel lastig hoor. Je moet boven het gesprek staan. Als je een afwijzing krijgt, controleer wie de gekozen kandidaat is. Is de ander beter, leg je erbij neer. Is hij minder goed, zeg er wat van. Maak ongelijke kansen bespreekbaar.’