zaterdag 22 juli 2006

Gepubliceerd in Viva

 Bekijk deze publicatie 944.33 Kb

Iedereen heeft wel eens mot met een goede vriendin. Moet kunnen. Hoeft de vriendschap ook helemaal niet onder te lijden. Maar de vriendinnen die je keer op keer laten zitten? Die alleen over zichzelf praten? Of die altijd met kritiek klaarstaan? Kun je die niet beter dumpen?

Karin (29) “Ik had een oude schoolvriendin met wie het contact al een tijdje niet meer zo lekker liep. Ze klaagde altijd over haar liefdeleven, maar als je haar dan eens een goed advies gaf, deed ze daar niks mee. Mijn leven of de dingen waar ìk mee zat, kwamen nauwelijks aan bod in onze gesprekken en ik vertelde dus ook steeds minder over mezelf. De manier waarop ze reageerde toen mijn vader onverwacht kwam te overlijden, was voor mij de limit. Ik was natuurlijk helemaal in tranen en zij beloofde toen dat ze er voor me zou zijn. Maar wat hoorde ik van haar? Niks. He-le-maal niks. Een tijdje later heb ik haar nog eens gebeld om te vragen waarom ze niet langs was gekomen of had gebeld. Ze zat in een relatiecrisis, zei ze. Ze had geen tijd gehad. Tja, ik had het kunnen weten natuurlijk. Misschien had ik er mijn schouders erover moeten ophalen en verder moeten gaan met mijn leven, maar het heeft met toch veel verdriet gedaan dat die vriendschap zo is geëindigd.”

We zijn allemaal wel eens gekwetst door een vriendin en eigenlijk is dat niet zo heel verwonderlijk. Onbewust stellen we namelijk best hoge eisen aan vriendschap, eisen waar zelfs de allerbeste vriendin niet altijd aan kan voldoen. Ze kan niet ruiken dat je haar hulp nodig hebt, ze kan niet altijd voor je klaar staan. Maar als het er echt op aankomt, moet een echte vriendin er natuurlijk wel voor je zijn. Laat ze je dan barsten of komt ze met slappe excuses aanzetten… Tja, dan is die vriendschap toch niet helemaal in de haak. En hetzelfde is het geval als ze over je roddelt of zelfs gemene opmerkingen maakt achter je rug. Dan moet je misschien wel concluderen: dit is een rotvriendin en die kan ik missen als gierende kiespijn op vakantie.

Een rotvriendin overtreedt ongeschreven vriendschapscodes. Ze vertelt geheimen door die alleen voor har bedoeld waren – en dat kon ze weten ook. Ze kletst de oren van je kop, maar luisteren naar jou, ho maar. Afspraken? Ze heeft er een handje van om die op het laatste moment af te zeggen. Moet je energie steken in zulke vriendschappen? Beter van niet. Je wordt er moedeloos van, je relatie kan erdoor onder druk komen te staan en zelfs je werk of je studie kan eronder gaan lijden. Kappen ermee, dat is het beste wat je met zo’n vriendschap kan doen. Nou ja, een ding is nog beter; zulke vriendinnen meteen herkennen en ervoor zorgen dat ze je leven niet kunnen vergallen. 

Rotvriendinnen zijn er in alle soorten en maten, zo blijkt onderzoek van de Amerikaanse criminologe en sociologe Jan Yager. Ze interviewde talloze vrouwen die zich bedrogen voelden en kwam uiteindelijk tot maar liefst 21 typen die ze beschrijft in haar boek “Als vriendschap pijn doet”. De acht belangrijkste vriendinnen-om-te-mijden vind je op deze pagina’s .

Sophie (25): “Na de wandelvakantie met een vriendin, merkte ik dat er ‘iets’ tussen ons in was kome staan. Ze sloeg mijn uitnodigingen af. Ze belde nooit meer en ook mijn mailtjes werden niet meer beantwoord. Het is inmiddels al weer een paar jaar geleden en eerlijk gezegd snap ik het nog steeds niet. Misschien kwam het doordat ik tijdens die vakantie steeds vrolijk voorop liep bij de mannen, terwijl zij achteraan liep. Ze was bang om uit te glijden en vond minder makkelijk aansluiting bij de rest. Misschien voelde ze zich buitengesloten of was ze jaloers.”

Er zijn duizenden situaties waarin wrijvingen ontstaan en waaraan je kunt merken dat de vriendschap in een negatieve spiraal aan het belanden is en misschien wel zijn beste tijd heeft gehad. Als een vriendin na haar verhuizing niets meer van zich laat horen bijvoorbeeld. Als ze bijna alleen nog met andere vriendinnen optrekt. Als ze nooit meer iets vertelt wat je nog aan niemand mag doorvertellen. Als ze koeltjes reageert als je een nieuwe baan hebt. Allemaal tekenen dat de houdbaarheidsdatum van jullie vriendschap bijna is bereikt.

“Vrouwen komen vaker dan mannen in aanraking met negatieve vriendschap,” zegt relatie- en gezinstherapeute Marleen Diekmann-Schoemaker. “Vriendinnen gaan heel intense relaties aan en krijgen sneller met elkaars slechte karaktertrekken te maken. Mannen hebben dat veel minder en zijn onderling ook niet zo gemeen tegen elkaar als vrouwen kunnen zijn.”

Nog iets opvallends: zulke ‘negatieve vriendschappen’ komen vaker voor bij vrouwen die een slechte band hebben met hun moeder. Marleen Diekmann: “Bij zulke vrouwen verloopt het losmakingsproces niet goed en daardoor zie je zat ze onbewust vriendinnen opzoeken die op hun moeder lijken. De moeder kan bijvoorbeeld heel dominant of zelfs gewelddadig geweest zijn. De dochter moet teveel rekening houden met haar moeder en leert niet goed om zelfstandig te zijn. Ze is daardoor vaak niet in staat om vriendschappen aan te gaan, waarin ze zichzelf kan ontdekken en kan groeien.”

Doormodderen

Voor een deel is het onvermijdelijk dat vriendschappen stuk lopen. “‘Vriendinnen voor het leven’ is een begrip dat veel mensen erg aanspreekt,” zegt Pauline Naber, auteur van het boek Vriendschap onder jonge vrouwen. “Maar in werkelijkheid komt zoiets maar weinig voor. De vriendschappen zijn meestal maar tijdelijk; ze zijn gebonden aan een bepaalde levensfases of situaties. Zoals de vriendschap met een klasgenoot, een buurvrouw of een collega.” Vaak komt er geruisloos een einde aan als iemand in een andere fase belandt, door een verhuizing of een andere baan. Maar soms blijf je te lang doormodderen.  

Chantal (28): “Een goeie vriendin kwam altijd te laat of kwam niet opdagen. Eerst viel ’t me nog helemaal niet zo op, maar toen ik me een paar keer erg uitgesloofd had in de keuken om iets te koken en ze ook al die keren pas aanbelde toen alles weer koud was, was ik wel geïrriteerd. Ze kon toch ook rekening met mij houden, in plaats van maar aan te komen zetten op het moment dat zij zin had? Ik heb eens geprobeerd om er over te praten, maar dat hielp weinig. Zij was het er niet mee eens dat ze te weinig rekening met me hield, maar beloofde dat ze er voortaan zou zijn op de afgesproken tijd. Maar de volgende keer, toen we afgesproken hadden in een café, was het  wéér raak. En toen ik zei dat het me stoorde, liep ze beledigd het café uit.”

Je kan twee dingen doen als een vriendschap niet loopt. Het is eerste is: bespreken wat je dwars zit en vertellen hoe jij het ziet. Zo’n gesprek kan nog best lastig zijn, want het past niet in het verwachtingsproces dat je hebt van een vriendschap. Pauline Naber: “Jonge vrouwen willen graag gevoelens en ervaringen ‘spuien’. Ze zoeken erkenning en bevestiging. Kritiek voor je kiezen krijgen is niet iets waar je op rekent als je met een vriendin de kroeg induikt. Jonge vrouwen hebben dar het allermoeilijkste mee. Werkervaring speelt daarbij een rol; op je werk leer je kritiek incasseren en die ervaring trek je door naar vriendschappen.”   

Optie twee als een vriendschap niet meer is wat je je ervan voorstelt: je verwachtingen bijstellen. Bedenk wat jij van de ander wil en vaag je af of dat realistisch is. Kijk kritisch naar jezelf. Stel je niet te hoge eisen? Realiseer dat je zelf ook wel eens een fout maakt. Relatietherapeut Marleen Diekmann: “Ga niet lopen klagen, maar stel je zelfstandig op. Kijk wat jij verkeerd doet en of dat anders kan? Als het dan toch niks meer wordt met de vriendschap, dan heb jíj in elk geval alles geprobeerd.” 

Buitengesloten

Een mislukte vriendschap is niet iets om je voor te schamen. Het is heel normaal dat het contact soms ophoudt. Pauline Naber: “Het is niet zinvol om een vriendschap te onderhouden, alleen omdat je eens ooit elkaars vriendin was. Je moet elkaar wel wat te bieden hebben. Als je uit elkaar is gegroeid, is het beter om afstand te nemen. Je kunt aangeven dat het niet meer gaat, maar stilletjes de vriendschap laten verwateren is een wat minder pijnlijke oplossing.”

Soms kan een tijdelijke breuk helpen om de lucht te klaren. Suzan (30): “Ik woonde samen met mijn beste vriendin toen ik mijn eerste vriendje kreeg en dat ging helemaal niet goed. Ik probeerde af en toe wel iets met zijn drieën te doen en haar erbij te betrekken, maar dat lukte niet. Zij voelde zich enorm buitengesloten en snauwde hem vaak af als ie bij ons was. Ze wilde ook altijd precies weten hoe laat ik thuiskwam als ik met hem uitging. Ik trok het niet meer, kon niet omgaan met haar gevoelens en ben uiteindelijk maar gaan verhuizen. Na tien jaar hebben we het toch nog uitgepraat. Ik heb haar erg gemist en ben blij dat ze weer in mijn leven is.”  

Acht schadelijke vriendinnen

De Bedriegster 

  Deze vriendin betrapt je soms één keer op een leugentje, maar meestal vaker. Want de bedriegster kan gewoon niet leven met de werkelijkheid: ze moet overdrijven, de dingen mooier maken, zich beter voordoen dan ze is. Beetje zielig is het wel, want meestal heeft dat liegen en bedrieger te maken met angst om tekort te schieten en gekwetst te worden als ze haar normale zelf is. Grijp in zodra ze voor het eerst over de scheef gaat, want dan valt er misschien nog wat te redden. Blijft ze aan de gang, verbreek dan het contact, want een notoire Bedriegster is zelfs in staat je vriend in te pikken en jou het gevoel te geven dat ’t allemaal je eigen schuld is. 

De therapeute
‘Als je nou eens…’ Hoe vaak je dat zinnetje niet hoort uit de mond van de therapeute. Ze adviseert, verklaart en beoordeelt, maar leeft niet met je mee. Door afstand te bewaren voorkomt ze dat jouw problemen haar een vervelend geven. Héél irritant zo’n vriendin, want van een echte vriendin verwacht je dat ze echt luistert en dat ze je steunt of desnoods met je meejankt als je dat echt nodig hebt.  Zeg haar dat recht voor d’r raap, of meld dat ze geen psychiater is en dat je je problemen liever zelf oplost.

De rivale
Je relaties, je baan, je bezittingen. De rivale pakt graag af wat jij hebt. Ze kan haar jaloezie niet bedwingen en dat mondt soms uit in kwaadaardig gedrag. Kappen met zo’n type is vaak het beste wat je kunt doen. Heb je te maken met een milde variant, dan kun je nog overwegen om de vriendschap voort te zetten. Hou er dan wel rekening mee dat je haar niet jaloers moet maken. Niet opscheppen dus over wat je hebt gedaan of bereikt en ook geen sterke verhalen vertellen. Dat is funest voor haar eigenwaarde en haalt het slechtste in haar naar boven.

De bloedzuigster
Wil je net uit eten met je vriend, staat zíj voor de deur. De bloedzuigster verwacht dat je er elk moment voor haar bent. Ze heeft een overdreven behoefte aan hulp en troost, vooral op momenten dan het jou niet uitkomt. Stel duidelijke grenzen, anders slurpt ze je al je tijd en energie op.

De negativo
Wat je ook doet, het is nooit goed. De negatieveling heeft altijd kritiek en weet je met haar eeuwige commentaar nog een slecht gevoel over jezelf te geven ook. Dat moet je niet pikken: laat duidelijk weten dat haar commentaar je een rotgevoel geeft. Flink kritiek geven, kan ook nog wel eens wat oplossen. Helpt dat allemaal niet, kap dan met De Negativo. 

De controlfreak
Zij bepaalt waar jullie koffie drinken, welke film leuk is en met wie je moet uitgaan. Als je het wel fijn vindt om altijd op sleeptouw genomen te worden, hoeft dat natuurlijk helemaal geen probleem te zijn. Maar het wordt bijna altijd vervelend, als je eens iets doet wat De Controlfreak niet wil. Tien tegen een dat ze de vriendschap dan verbreekt. Het kan, een Controlfreak als vriendin, maar doe geen dingen tegen je zin om haar te vriend te houden, want dat breekt je op.
 
De beloftebreekster
Deze vriendin – haar naam zegt het al - komt voortdurend haar beloften niet na. Uren na het afgesproken tijdstip loopt ze pas de kroeg binnen, de dvd die je haar geleend hebt, krijg je nooit meer terug en een etentje belt ze rustig een kwartier voor tijd af. Dump De Beloftebreekster of stel je verwachtingen over jullie vriendschap naar beneden bij.

De oeverloze babbelaar
Deze vriendin is alleen maar met zichzelf bezig. Praat een normale vriendin nog om horen hoe jij iets vindt of voelt, De Oeverloze Babbelaar kan dat helemaal niet schelen. Ze reageert ook niet op wat jij zegt, maar blijft gewoon doorratelen. In plaats van met haar gaan praten, kun je beter iets leuks met haar ondernemen of er andere vrienden bij betrekken. Misschien ontspant ze een beetje en komt de boel weer wat meer in balans.

 straatreportage

Sheila Van Everdingen (19)
Studente uit Haarlem
herkent in haar vriendin: de therapeute

“Ik haal soms stomme dingen uit. Een goede vriendin weet dat. Ze wil dat ik mijn verstand gebruik en geeft advies. Dat is prettig, maar één keer ging het mis. Ik had verkering en zij vertelde aan mijn vriend dat ik was vreemd gegaan. Ik kreeg een woordenwisseling met haar en verbrak het contact. Niet lang daarna is het uitgepraat. We zeiden: ‘Het gaat maar om een jongen, laten we normaal doen.’

Wendy van Oord (24)
Incassomedewerker uit Amsterdam
herkent in haar vriendin: de controlfreak

“Mijn beste vriendin bepaalde altijd wat we gingen doen. Ze was bazig en kon daar niet mee ophouden. Zelfs toen ik ruzie kreeg in de disco en me daarover erg rottig voelde, maar zij stond erop om lekker door te feesten. Terwijl ik haar kort daarvoor nog had opgebeurd, omdat haar vriend haar liet zitten.”   

Eveline Heezen (21)
student mode-management uit Amsterdam
herkent in haar vriendin: de beloftebreekster

“Een goede vriendin trok alleen nog maar met haar nieuwe vriend op. Ze ging zo in hem op dat ze de wereld om zich heen helemaal vergat. Ik heb vaak geprobeerd om contact te houden, maar ze zag me niet meer staan. Ik vind het erg jammer dat het zo gelopen is. Ik zie haar nog wel eens, maar de vriendschap is verwaterd.”

Helena Bangert (37)
Beeldhouwster uit Amsterdam
herkent in haar vriendin: alle typen

“Iedereen heeft wel eens een situatie meegemaakt waarbij vrienden elkaar teleurstellen. Bij mij is het vooral misgegaan bij verhuizingen en verandering van baan. Ik kreeg ook minder aandacht als vriendinnen een vriend kregen. Mensen zijn vaak erg met zichzelf bezig, weet ik uit ervaring. En dat is niet iets wat je zomaar even kunt veranderen bij een ander.”

Afra Veerman (31)
Freelance fotograaf uit Amsterdam
herkent in haar vriendin: de bedriegster en de controlfreak

“Mijn vriendin was altijd erg met zichzelf bezig. Ze wilde per se haar verhaal kwijt. Als ze iets wilde, pakte ze het ook. Zij hield ervan om in het middelpunt te staan en mannen te versieren. Maar ik had nooit gedacht dat ze met mijn ex naar bed zou gaan. Ik was verbijsterd toen hij dat opbiechtte. Ik moest nog verwerken dat onze relatie voorbij was. Ik verbrak boos het contact met allebei.”    

door Jessica de Jong