Diefdijk is bottleneck A2
donderdag 01 maart 2007Op het punt waar de snelweg onder de dijk doorgaat bevindt zich een smalle opening waarin een waterkering is aangebracht. Bovenlangs loopt een viaduct. Beide onderdelen worden op dit moment aangepast om ruimte vrij te maken voor meer rijstroken op de A2. Het zal erom spannen of het kunstwerk voor het stormseizoen klaar is.
Op de kruising van de Diefdijk met de A2 werken bouwvakkers zich deze zomer in het zweet. Ze zijn bezig met de aanleg van een nieuwe waterkering en een viaduct. Vanaf de weg is te zien hoe ze in het talud van de Diefdijk de landhoofden van het viaduct aanleggen. Tevens worden de eerste gedeelten van de drempelconstructie gebouwd. Vlak voor het bestaande kunstwerk in de middenberm van de autosnelweg, is het middensteunpunt voor het viaduct gemonteerd. Het verkeer op de autosnelweg raast ondertussen ongehinderd onder de Diefdijk door én erover.
De Diefdijk beschermt de inwoners van West-Nederland al sinds de dertiende eeuw tegen hoogwater. Als het water in de Waal te ver buiten zijn oevers trad, bestond de kans dat het zich in de richting van Vianen en Utrecht zou begeven. Dankzij de dijk kon dat niet meer. Hierin kwam verandering toen rond 1935 een opening in de dijk werd aangebracht voor de aanleg van de autosnelweg A2. Om de veiligheid en de verbinding te waarborgen werd de Diefdijk ter plekke voorzien van een afsluitbare waterkering en een viaduct. De waterkering gaat dicht bij dreiging van een dijkdoorbraak van de Waalbandijk.
Bottleneck
De aanpassing van de Diefdijk is onderdeel van de verbreding van de A2. De ministers van VROM en V&W besloten op 28 februari 2000 dat het aantal rijstroken op de snelweg tussen Vianen en Den Bosch moet worden uitgebreid. De verbreding van de snelweg komt voor rekening van RWS Directie Oost Nederland. De dienst heeft de snelweg in stukken verdeeld. Als eerste wordt het knooppunt Everdingen- Everdingen aangepakt in 2006. Vervolgens is de A2 tussen Culemborg en Deil aan de beurt in 2007. Een jaar later volgt de A2 tussen Zaltbommel en Empel. De aanpassing van alle kunstwerken zoals de Kering Diefdijk, viaducten, bruggen, duikers en geluidschermen wordt uitgevoerd door de Bouwdienst.
“De Diefdijk is dit jaar als eerste aan de beurt, omdat dit kunstwerk de grootste bottleneck betreft,” zegt Wil Rietbergen, projectleider van de Diefdijk bij de Bouwdienst. “De huidige waterkering laat de verbreding van de A2 niet toe. De snelweg bestaat ter plekke uit een smalle doorgang van twee keer twee rijstroken, terwijl ruimte nodig is voor twee keer vier rijstroken van in totaal 66 meter. Dit is veel meer dan de huidige totale breedte van 26 meter. In opdracht van RWS Directie Oost Nederland moet de Bouwdienst dus een geheel nieuw kunstwerk bouwen.”
Bouwkeet
Voor het behalen van een optimaal resultaat heeft de Bouwdienst al zijn kennis uit de kast gehaald. Tijdens de ontwerpfase en de uitvoering van de nieuwe hoogwaterkering is zowel kennis van droge- als natte infrastructuur nodig. Vrijwel alle hoofdafdelingen van het ingenieursbureau zijn daarom bij het project betrokken. Dit zijn: Droge Infrastructuur, Natte Infrastructuur en Projectuitvoering & Diensten. De drie hebben voor het ontwerp intensief samengewerkt. Dankzij de bouwkeet in Beesd vlakbij de Diefdijk is tijdens de uitvoering veel overleg mogelijk met de Directie Oost Nederland over het weggedeelte.
Rietbergen: “Het ontwerp van de nieuwe hoogwaterkering begon met een brainstormsessie. Hieruit volgden elf mogelijke constructietypen. Na een afvalrace bleven de vijf meest kansrijke varianten over. Dit zijn: Hefdeuren, Roldeuren-traditioneel, Roldeuren-innovatief, Klepkering en Kokerliggers. Deze vijf zijn verder uitgewerkt. In het voorontwerp is voor elk van de vijf keringen een technische uitwerking gemaakt. Op basis hiervan zijn de vijf keringen beoordeeld op de aspecten: risico/faalkans, kosten en duurzaam bouwen.”
Mobiele kranen
De vijf waterkeringen zijn elk verschillend. De eerste variant biedt bescherming door hefdeuren die naar beneden schuiven. De tweede kering sluit met behulp van roldeuren, die over een verdiepte railbaan rijden tot voor de aanslagen in de middenpijler en de landhoofden. Kenmerkend voor de derde variant zijn de vrij opgestelde roldeuren die met behulp van losse platformwagens worden opgetild en over het asfalt van de A2 tegen de aanslagen van de kering gereden worden. De vierde variant is een klepkering, die sluit door hydraulische cilinders. De vijfde kering tenslotte bestaat uit kokerliggers die rusten op de landhoofden en de middenpijler tussen het viaduct en de sponning, waarin ze worden neergelaten. Voor een sluiting worden mobiele kranen ingezet.
“De conclusie was dat het kunstwerk een eenvoudige constructie zonder vast opgesteld bewegingswerk moest worden,” vervolgt Rietbergen. “De voorkeur viel daarom op de derde- of de vijfde variant. De kosten over tachtig jaar van de Roldeuren-innovatief en de Kokerliggers bedragen ongeveer de helft van de overige drie. Beide keringen worden bovendien gesloten door beweegbare platformwagens en mobiele kranen. De beperkte beschikbaarheid van platformwagens in de toekomst was reden om af te zien van de Roldeuren-innovatief. Zodoende viel de keuze op de Kokerliggers. Op verzoek van het Hoogheemraadschap, die als beheerder van de Diefdijk een belangrijke rol heeft gespeeld bij de keuze voor de Kokerliggers, zal een noodbewegingswerk aanwezig zijn op het kunstwerk.”
Stalen flappen
Het nieuwe kunstwerk in de Diefdijk is straks een lust voor het oog. Op verzoek van de Bouwdienst heeft architectenbureau UN Studio de vormgeving van de kering als onderdeel van de A2 vastgelegd. De waterkering is voorzien van twee uitzichtpunten met informatiepanelen en heeft -net als alle viaducten langs de snelweg- aan weerskanten stalen flappen. Deze randconstructies dijen uit als de automobilist eronder doorrijdt. De wand/taludbekleding bestaat uit Esscher-achtige trekvogels die in elkaar overlopen. Op deze manier is er een relatie tussen de kunstwerken op de A2 en weet de automobilist waar hij of zij is. De kering in de Diefdijk zal binnenkort waarschijnlijk als cultureel monument op de Werelderfgoedlijst komen te staan.
De Bouwdienst levert het deelbestek Diefdijk in RAW-vorm. De overige projectonderdelen langs de A2 bestaan uit één Design & Constructcontract. De kunstwerken, geluidsschermen en portalen maken hiervan deel uit. Rietbergen: “De Bouwdienst stelt in principe geen RAW-contracten meer op, maar de Diefdijk was niet geschikt voor een Design & Constructcontract. De aannemer is teveel tijd kwijt met het ontwerpen van de verschillende varianten en dat zou de besluitvorming onnodig vertragen. De Bouwdienst heeft zelf het ontwerpplan voor een nieuwe kering gemaakt en ingediend bij de Provincie. Een half jaar later lag de keurontheffing klaar.”
Proefsluiting
De aanpassing van de Diefdijk vindt plaats in vier fases. Sinds de start in maart 2004 is de aannemer bezig met de aanleg van de landhoofden, de drempelconstructie en het middensteunpunt. Binnenkort zullen de bouwers de Diefdijk verbreden en aansluiten op de nieuwe landhoofden. Ook worden de uitzichtpunten aangevuld. Na de bouw van het nieuwe viaduct, kan de weg over de Diefdijk verlegd worden. Het viaduct kan afgebouwd worden nadat de rijbanen van de A2 naar buiten toe verlegd zijn. Het oude kunstwerk wordt vervolgens gesloopt. Rietbergen: “Bij de oplevering in oktober 2004 zal een volledige proefsluiting worden uitgevoerd. Dat is kort dag, maar dat komt omdat tijdens de hoogwaterperiode (gesloten seizoen,-red.) de hoogwaterkering gegarandeerd moet zijn.”
door Jessica de Jong