Employee benefits in de weegschaal

woensdag 26 april 2006

Gepubliceerd in Geld

Naast een goed salaris en vakantiedagen kunnen werknemers een aantal aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden bij hun baas bedingen. Deze voordelen, ook wel employee benefits genoemd, kunnen het  werk een stuk aantrekkelijker maken.

GELD heeft de tien belangrijkste voorzieningen op een rijtje gezet. Wanneer u weet wat de mogelijkheden zijn, kunt u zelf een keuze maken en gaan onderhandelen. Maar let daarbij wel op: Er kunnen haken en ogen aanzitten, waardoor de gevolgen niet goed inzichtelijk zijn.”

De verzuchting dat vroeger alles beter was, gaat voor veel werknemers niet op. Het aanbod van secundaire arbeidsvoorwaarden -in vakjargon employee benefits ofwel ‘voordelen’ voor de werknemer genoemd- is ruimer dan ooit. Vrijwel iedereen kan een pensioen opbouwen, zich tegen ziektekosten verzekeren of een deel van het loon sparen. Ook kunnen veel mensen zich voor kinderopvang richten tot een kinderoppas op het werk, en er is een bedrijfskapper of een boodschappendienst. Het hangt vaak  sterk van het bedrijf en de functie die u bekleedt af welke mogelijkheden er precies zijn. De ene werknemer is een stuk beter af, dan de andere. Ook de onderhandelingen die u zelf voert zijn van doorslaggevende betekenis.

Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt trokken bedrijven de afgelopen jaren allerlei extraatjes uit de kast om de concurrentie aan te gaan; op die manier hoopten zij nieuwe mensen aan te trekken en aan zich te binden. Daar kwam bij dat werknemers zich niet langer blind staarden op hun salaris, maar hogere eisen gingen stellen aan de arbeidsomstandigheden waarin ze werken. “Het personeel krijgt steeds meer behoefte aan moderne arbeidsvoorwaardensystemen,” zegt Fred Polhout van FNV Bondgenoten. “Mensen willen hun arbeidsvoorwaarden niet langer alleen collectief voorgeschoteld krijgen, maar ook zelf kiezen.”

Of u krijgt wat u wenst, hangt af onder andere van het bedrijf waar u werkt. Sommige employee benefits zijn in cao’s geregeld en gelden voor iedereen. Andere extraatjes gelden alleen in bepaalde sectoren. Werkt u voor een reisbureau dan kunt u een goedkope vakantie boeken. Wie daarentegen in dienst is bij een bank, een telecombedrijf of de Nederlandse Spoorwegen kan rekenen op respectievelijk hypotheekrentekorting, gratis belminuten en treinritten. Ook zijn er grote verschillen tussen bedrijven onderling. Bij de ene baas moet u wel een pensioenpremie of een eigen bijdrage in de kinderopvang betalen, bij de andere hoeft dat niet. Daarnaast moet u er in sommige gevallen voor onderhandelen. Kortom, er is géén sprake van duidelijke regels waaraan elk bedrijf zich moet houden.

'Cao à la carte'

De meeste bedrijven bieden vooralsnog beperkte keuzepaketten aan: het cafetaria-model of 'cao à la carte' geheten. Naast een aantal vaste benefits zitten hierin enkele vooraf vastgelegde keuzemogelijkheden. Op die manier houdt het bedrijf de administratieve rompslomp en de kosten binnen de perken. Slechts enkele grote bedrijven durven een stap verder te gaan. Zij bieden ruime arbeidsvoorwaardenpaketten aan, waarin talloze combinaties mogelijk zijn. Eén van de eerste bedrijven met een dergelijke aanpak is verzekeringsconcern Achmea.

“Uitgangspunt is dat de werknemers hun eigen, flexibele, arbeidsvoorwaarden samenstellen," aldus Fred Polhout van FNV Bondgenoten. "Ze mogen daarbij benefits met evenveel financiële tegenwaarde inruilen voor andere. Ook zijn ze vrij om uiteenlopende koppelingen te maken. Zo kunnen ze bonussen inruilen voor een beter inkomen of salaris voor een hoger pensioen. Bovendien mogen ze de benefits in contanten laten uitbetalen. Medewerkers kunnen elk jaar opnieuw hun wensen vastleggen. De financiële consequenties van hun keuze kunnen ze zelf via de computer uitrekenen. Vorig jaar kocht een recordaantal van 1200 medewerkers driftig vakantie-uren in, terwijl duizend anderen juist langer wilden werken.”

Niet alleen naar salaris kijken

Een weloverwogen selectie kan voor u uiteindelijk financieel zijn vruchten afwerpen. Als de kosten voor  een lease-auto  voor rekening komen van de werkgever, hoeft u de auto immers niet zelf te kopen. Ook krijgt u in bepaalde gevallen  een fiscaal voordeel, zoals bij een computer of fiets van de zaak. In beide gevallen gaat u er zonder grote tegenprestatie op vooruit.

Voor hoeveel geld werknemers gemiddeld aan employee benefits ontvangen is onbekend, omdat betrouwbaar onderzoek ontbreekt. Naar schatting krijgen gedetacheerden met een salaris van 50.000 euro gemiddeld 1100 euro per maand. Dat pakket is bijvoorbeeld opgebouwd uit een bedrag van 600 euro voor de leaseauto, 200 euro voor het pensioen en 50 euro voor het WAO-gat en 250 euro voor overige benefits. De bedragen stijgen exponentieel mee met het salaris: wie een inkomen heeft van 25.000 euro per jaar krijgt gemiddeld vierhonderd euro in de maand.

“Sommige mensen kijken echter nog te veel naar de hoogte van hun salaris en minder naar secundaire arbeidsvoorwaarden. Ze lopen hierdoor hoge bedragen aan employee benefits mis,” waarschuwt Boudewijn Jansen van adviesbureau Towers Perrin. “Het pensioen bedraagt soms wel tien procent van het basissalaris. Voor wie een baan heeft met premievrij pensioen, waarbij er voor de werknemer geen kosten zijn verbonden aan de pensioenopbouw, scheelt dat een hoop geld.” Voor welke voordelen u in aanmerking komt hangt volgens Jansen af van de positie die iemand inneemt in het bedrijf én van de bedrijfscultuur. “Een werknemer hoeft niet te rekenen op een dure Mercedes als zijn baas in een Opel rijdt.”

Met gouden ketens vastgeklonken

Cadeautjes van de baas kunnen soms nadelig uitpakken. Als werknemers bijvoorbeeld hun salaris inzetten voor een hoger pensioen, houden ze bruto minder over. En dat kan nadelige gevolgen hebben voor de hoogte van een eventuele uitkering bij ziekte of arbeidsuitval. Ook binden de extraatjes mensen met ‘gouden ketens’ vast aan hun bureau. Vooral medewerkers van een bank hebben zulke gunstige regelingen dat ze er in een nieuwe baan bijna altijd op achteruit gaan. De voordelen die ze genieten zijn vaak elders niet geregeld. Een overstap kan daardoor een lastenverzwaring met zich meebrengen, die niet iedereen met zijn nieuwe salaris goed kan opbrengen. Het is ook duur ontslag nemen als uw kind studeert met een beurs van de baas of via het bedrijf op het kinderdagverblijf zit.

“De arbeidsvoorwaarden zijn soms ingewikkeld én onoverzichtelijk gerangschikt,” zegt Paul Jaspers van adviesburau Jaspers in Amsterdam. “Het kost veel tijd om een goed pakket samen te stellen. Door de huidige economische teruggang zijn de extraatjes bovendien aan het slinken. Een andere baan leidt niet meer automatisch tot hetzelfde salaris en topvoorzieningen.” Keimpe Schilstra van FNV Bondgenoten vult aan: “Uit personeelsadvertenties zijn ze meestal ook niet in detail af te leiden. Als een werknemer solliciteert komt hij er meestal niet aan toe om ze aan de orde te stellen. Ook is niet altijd duidelijk waaruit de bijdrage van de werkgever precies bestaat.”

Tips

Mocht u door de bomen het bos niet meer zien dan is het handig enkele tips in het achterhoofd te houden. Informeer bij een sollicitatie altijd of er benefits zijn. Ook als u niet van baan wisselt, doet u er ook verstandig aan om eens bij uw baas te vragen wat de mogelijkheden zijn. Een goed bedrijf biedt altijd de keuze uit verschillende aanbiedingen, waarbij de paketten globaal evenveel waard moeten zijn. Ze moeten ook afgestemd zijn op de wensen van het personeel. Wie werkt in een bedrijf waar veel vrouwen in dienst zijn, kan rekenen op ouderschapsverlof, deeltijdwerk, calamiteitenverlof en ontplooiingsmogelijkheden. In een bedrijf met veel mannelijke twintigers zal de lease-auto een geliefd object zijn. Maar het is geen wet van meden en perzen dat ua ls kinderloze vijftiger een gratis plaats op de kinderopvang in uw schoenen geschoven krijgt: er moet altijd ruimte voor onderhandelingen zijn, en u doet er goed aan daar gebruik van te maken.

Het is bovendien raadzaam om tijdens de onderhandelingen duidelijk aan te geven wat u wilt, adviseert Keimpe Schilstra. “Zoek van te voren uit waaraan u belang hecht. Het bruto salaris moet stijgen of gelijk blijven. Kijk of het cafetariamodel mogelijk is, zodat u zelf mag kiezen en benefits kan inruilen. Vraag bijvoorbeeld of in plaats van een lease-auto, de eigen bijdrage in de kinderopvang omlaag kan. Ook moet u uitzoeken waaruit de bijdrage van de werkgever bestaat. Besteedt verder niet teveel tijd aan het uitpluizen van de premievoorwaarden. Let op het nettoloon en de hoogte van de eigen bijdrage.” Zolang u weet waar u aan toe bent, dan maakt u het meeste kans om op de juiste plek te zitten.

voor de tien belangrijkste voorzieningen zie het pdf-bestand.

door Jessica de Jong